Wykusz jest formą architektoniczną, wysuniętą na zewnątrz ze ściany budynku. Ze względu na wiele atutów takiej konstrukcji, jego popularność w ostatnich latach znacznie wzrosła. Przekłada się to na ofertę biur architektonicznych, które coraz częściej prezentują wiele projektów domów jednorodzinnych uwzględniających w swej budowie wspomnianą formę.
Na wstępie, warto wyjaśnić pewną istotną kwestię dotyczącą samego znaczenia słowa „wykusz”. Choć jest ono w powszechnym użyciu, w rzeczywistości nie do końca odpowiada swemu prawdziwemu znaczeniu. Nie chodzi tu o wprowadzanie dodatkowego zamieszania, a raczej usystematyzowanie definicji dwóch terminów, które czasem w tym kontekście bywają używane zamiennie, choć w istocie niewiele mają ze sobą wspólnego: wykusz i ryzalit. Ponieważ powszechnie przyjęto odnosić termin „wykusz” do wystającej z bryły budynku formy architektonicznej, niezależnie od tego, na której kondygnacji się ona znajduje, tak też uczyniono na potrzeby niniejszego artykułu. Nie mniej jednak, aby uczynić zadość tym, którzy dobrze znają oba pojęcia, poniżej podano ich definicje.
Wykusz (def.) – konstrukcja architektoniczna, która stanowi wystający z lica w elewacji fragment budynku, nadwieszony powyżej parteru na wysokości jednej lub kilku kondygnacji. Wykusz wsparty jest na wspornikach, posiada też okna oraz zwykle ozdobny daszek. Poszerza przylegające do niego wnętrze. Wzorowany na architekturze Bliskiego Wschodu. Z czasem pojęcie to straciło swe pierwotne znaczenie. Termin zaczęto odnosić, zwłaszcza w okresie romantyzmu i historyzmu w architekturze, do elementów wzbogacających bryłę budynku.
Ryzalit (def.) – występ z lica w elewacji budynku, który prowadzony jest od fundamentów, aż po dach. W rzucie poziomym może mieć kształt prostokąta, półkola lub trapezu. Bardzo popularny w architekturze renesansu, w późniejszym okresie stosowany w budownictwie domów wielorodzinnych.
Jak widać pojęcia te mają nieco inne znaczenia. Podstawowa różnica jest taka, że wykusz nadwieszony jest powyżej parteru na wspornikach, ryzalit natomiast prowadzony od fundamentów, a więc od podstawy domu, w górę. Jednak, ponieważ pojęcie „wykusz” weszło do powszechnego użycia w odniesieniu do form architektonicznych wystających poza bryłę budynku, niezależnie od tego, na jakiej znajdują się kondygnacji, dla uproszczenia, podobnie potraktowano sprawę w dalszej części artykułu.
Wykusz cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem wśród inwestorów planujących budowę domu jednorodzinnego, ze względu na ciekawy kształt, jaki nadaje bryle budynku. Projekty domów z wykuszem są przykładem na to, w jaki sposób zwarta i prosta konstrukcja może zostać urozmaicona poprzez dodanie ciekawego detalu architektonicznego. Dzięki tej formie, projekty otrzymują nowy, zupełnie inny, a zarazem interesujący wygląd. Wykusze są sposobem na zwiększenie powierzchni użytkowej budynku oraz na wprowadzenie do wnętrza większej ilości światła. Poza faktycznym powiększeniem powierzchni, dodatkowo, stosowane w wykuszach duże przeszklenia również optycznie wpływają na jej zwiększenie. Najczęściej projektowane są jako część salonu, jednak równie ciekawie prezentują się we wnętrzach gabinetów i innych pokoi.
Domy z wykuszem – wady i zalety
Posiadanie domu z wykuszem ma swoje wady i zalety. To, czy więcej jest jednych, czy drugich, oraz jak są istotne, pozostaje w gestii indywidualnej oceny każdego czytelnika.
Zalety:
-
lepsze doświetlenie wnętrza;
-
optyczne i rzeczywiste powiększenie przestrzeni;
-
wzbogacenie i urozmaicenie bryły budynku.
Wady:
-
budowa domu z wykuszem jest bardziej czasochłonna, skomplikowana i kosztowniejsza;
-
projekt domu z wykuszem często nie może być przeznaczony do wykorzystania na budowę na wąskiej działce.
Projekty domów z wykuszem znajdują coraz więcej zwolenników zarówno wśród inwestorów, jak i architektów. Stanowią prawdziwą ozdobę budynku i podkreślają charakter domu. Ich przeznaczenie, zależnie od upodobań lokatorów, może być całkowicie odmienne. Wykusz bardzo często stanowi jadalnię, dzięki czemu stół i krzesła zostają ładnie wkomponowane w strefie dziennej, nie ograniczając przy tym przestrzeni salonu. Może też stanowić kącik do czytania, z ustawioną w nim, wygodną kanapą. Ciekawym rozwiązaniem jest stworzenie w nim namiastki ogrodu, co tworzy niepowtarzalny klimat i bardzo piękny efekt.
Współczesny wykusz jest formą o kształtach, zależnych od tego, jak wgląda cała bryła budynku. Najczęściej będzie to:
-
prostokąt;
-
połączenie trzech ścian, ustawionych pod odpowiednim kątem względem siebie;
-
połączenie pięciu ścian, ustawionych pod odpowiednim kątem względem siebie.
Dzięki wykuszom zyskujemy…
Jak wspomniano już wielokrotnie, wykusz to przede wszystkim ciekawy element architektoniczny, stanowiący ozdobę budynku. Poza walorami estetycznymi, jakich nadaje bryle domu, często jest także niezwykle istotną, funkcjonalną częścią domu. Wyraźnie widać to na przykładzie domów, gdzie wykuszem uzupełnia się brakujący metraż. W miejscach, gdzie trudno jest upchnąć pewien element konstrukcyjny domu, może pojawiać się wykusz. Najczęściej towarzyszy schodom, w domach o niewielkim metrażu. Często też występuje jako wnęka w pokoju, gdzie stanowi miejsce do wypoczynku. Dzięki wykuszowi zyskać można oryginalne oświetlenie wnętrza. Niekiedy jego funkcją jest też doświetlenie pomieszczenia, a za razem przysłonięcie nieciekawego widoku, jaki znajduje się na zewnątrz domu. Ściana pośrodku oraz przeszklone boki stwarzają taki właśnie efekt.
Projekty domów z wykuszem są propozycją dla osób, którym zależy na interesującej bryle budynku oraz uzyskaniu ciekawego efektu we wnętrzu domu. Biuro projektowe http://www.archeton.pl w swojej oferice ma szereg projektów z tej kategorii.
grafika: archeton.pl