Posiadanie własnego lokum, czy będzie to dom, mieszkanie, czy kawalerka, jest jedną z głównych potrzeb współczesnego człowieka. Tego rodzaju transakcja związana jest zawsze z dużymi emocjami, tym bardziej, że mieszkania nie kupujemy codziennie, anie nawet co roku. Często jest to transakcje dokonywana raz w życiu, na którą składają się oszczędności i wysiłek wielu lat. Z tego powodu, warto dobrze przemyśleć ten zakup i kierować się przede wszystkim własnym rozsądkiem, a nie emocjami czy okazyjną ceną. Zakup mieszkania powinien być przeprowadzony, jak wszystkie ważne zadanie – zgodnie z założonym wcześniej planem, spokojnie i po dokładnym sprawdzeniu wszelkich okoliczności. Na co zatem powinniśmy zwrócić uwagę?
Po pierwsze, należy upewnić się, kto jest właścicielem danego mieszkania. Tą wiedzę nabędziemy, studiując zapiski w księdze wieczystej, której numer powinien nam podać sprzedający bądź biuro nieruchomości, jeżeli korzystamy z jego usług. Niestety, nie każda nieruchomość posiada księgę wieczystą. W księdze wieczystej będzie zapisane nie tylko imię i nazwisko właściciela (lub właścicieli|), ale też rozmaite obciążenia, jakie może posiadać dana nieruchomość, jak np. służebności i długi (kredyt hipoteczny). W przypadku mieszkania, możliwe są inne formy prawne, jak np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W takim przypadku powinniśmy poprosić o przedstawienie aktu notarialnego lub innego zaświadczenia potwierdzające prawo do lokalu.
Jeżeli planujemy zakup mieszkania, które obciążone jest hipoteką, koniecznie należy zadbać o to, by hipoteki zostały wykreślone przez zakupem, czyli, mówić kolokwialnie, by dług poszedł za dłużnikiem, a nie został na naszej nieruchomości.
Po drugie, niezmiernie istotnym elementem obniżającym wartość nieruchomości jest umowa dożywocia, uprawniająca pewne osoby (zwykle dziadków lub rodziców, którzy darowali komuś mieszkanie), do dożywotniego nieodpłatnego zamieszkiwania w danym lokalu. Osoba, mająca prawo do dożywotniego nieodpłatnego zamieszkiwania w danym lokalu nie traci tego prawa, jeżeli mieszkanie zmienia właściciela, i musi się na taką transakcję zgodzić. W praktyce może to oznaczać, że nabywamy nieruchomość z lokatorem, którego w świetle prawa nie możemy usunąć, zaś musimy dożywotnio utrzymywać. Umowa dożywocia nie musi być wpisana w księdze wieczystej, warto więc zadbać, aby w akcie notarialnym sprzedaży mieszkania znalazło się oświadczenie sprzedającego, że nieruchomość nie jest obciążona prawami osób trzecich.
Po trzecie, zaległości. Zanim zdecydujemy się na zakup mieszkania, powinniśmy sprawdzić, czy dotychczasowy właściciel nie zalega z opłatami za czynsz lub inne media. Jeżeli osoba sprzedająca prowadzi lub prowadziła działalność gospodarczą, koniecznie należy zażądać zaświadczenia, że firma (nawet już nieistniejąca) nie posiada zaległości podatkowych bądź innych. Często bowiem bywa tak, że siedziba firmy (czyli mieszkanie) traktowane jest jako środek trwały, który podlega amortyzacji, a więc wchodzi w skład majątku firmy. Jeżeli firma posiada długi, a mieszkanie zostanie sprzedane, wierzyciele (np. Urząd Skarbowy) mają prawa dochodzić swoich roszczeń od obecnego właściciele mieszkania, nawet, jeśli osoba ta nie miała nic wspólnego z działalnością firmy ani z jej zadłużeniem.